ELMANIN ŞANSSIZ KURDU

Efsanevi  Steve Jobs’ın ölümüyle birlikte daha da popülerleşen Apple şirketinin fikir aşamasından kurulumuna, büyümesinden ortaklık yapısına kadar tüm detayları daha fazla merak edilmeye ve bir bir ortaya serilmeye başladı. Tüm bu başarı hikayesi içinde öyle şaşırtıcı bir başka hikaye var ki, diğerlerinden bir hayli farklı ve ilginç. Apple’ın üçüncü ortağı Ronald Gerald Wayne’den bahsediyorum.   

1976 yılının 1 Nisan’ında Steve Jobs ve  Steve Wozniak yüzyılın en efsanevi markalarından birisi olacak Apple Computer’i  kurduklarında yanlarında bir kişi daha vardı. Bu kişi yaşca onlardan bir hayli büyük, tecrübe ve olgunluğuyla şirkete ciddi katkısı olması beklenen Ronald Gerald Wayne’di. İki Steve’in 25’lerinde maceracı tipler olmasına rağmen Wayne, 42 yaşında tecrübeli, prosedürleri ve “kağıt işlerini” çok iyi bilen oturaklı bir iş adamıydı. Şirketin kurulumunda kuruluş sözleşmeleri de dahil olmak üzere tüm bürokratik işlemleri çözmüş, bilgisayarların kullanım kılavuzlarını yazmış, üstüne bir de Apple’ın ilk logosunu tasarlamış ve çizmişti. Hatırlarsınız, ilk Apple logosu, ağacın altında oturan ve başına elmanın düşmesini bekleyen Newton’u sembolize eden logoydu. Logodakinin aksine, Wayne elmanın başına düşmesini bekleyecek kadar sabır gösterememişti oysa ki.

Steve’lerin toplam %90 oranındaki hissesinin yanında Wayne ’in de bu genç girişimde %10 hissesi bulunuyordu. Steve Jobs’ın kurguladığı muhteşem iş bölümünde sınırlar belliydi: Wozniak üretir, Jobs pazarlar, Wayne ise hukuki ve bürokratik işleri halleder. Kurgu gayet başarılıydı ancak bir sorun vardı. Şirket kurulur kurulmaz Jobs büyük bir hızla işleri büyütmek istedi. Bunun için de büyük yatırımlar yapmak ve bankalara ciddi meblağlarda borçlanmak gerekiyordu. Jobs kafasına koyduğu yolda cesur ama pek de hesaplı olmayan adımlarla ilerlerken, maddi sorumluluklar yaşı ve tecrübesi dolayısıyla sürekli olarak Wayne’e kalıyordu. Kendi ifadesiyle Wayne o günleri IB Times’da şöyle anlatıyor: “Jobs, daha şirketi kurar kurmaz yatırım yapmak, büyütmek için bankalara borçlanmaya başladı. Ama ortaklarım çok genç ve parasızdı. Ben o tarihte 42 yaşında olduğum için, bankalar beni muhatap almak istiyor, Apple’ın borçlarına bütün mal varlığımla kefil olmamı istiyorlardı. Bu çok riskliydi, hissemi satıp çıktım.”

Bu kararının ardından, şirket kurulumunun üstünden sadece bir haftanın biraz üzerinde bir zaman geçmişken Wayne hemen %10 oranındaki hissesini 2300 dolara diğer ortaklarına devrederek Apple’ın ortaklığından ayrılıyor. Hisselerin şu anki bedelinin 2011 Ağustos hesaplamalarına göre 35 Milyar Amerikan Doları olduğunu hatırlatmak isterim. Bütün bü kayıp ve insana aklını kaybettirebilecek büyüklükteki yanlış seçim Wayne’e sorulduğunda, ne kadar inandırıcı bilmiyorum ama, hiçbir pişmanlığının olmadığını, o dönemdeki şartlar nedeniyle bu seçimi yapması gerektiğini belirtiyor ve seçimin doğru olduğunda ısrar ediyor. Hem yaşının diğer iki ortağı kadar genç olmaması, hem de geçmişte yaşadığı kötü yatırım tecrübeleri bu talihsiz kararı vermesinde etkili olmuş. Bu arada ölümünün ardından dehası kadar iş hayatındaki acımasızlığı da konuşulan Jobs’ın Wayne’e defalarca şirkete yeniden katılması için teklif götürmesi de ilginç bir ayrıntı. Wayne ise bu teklifleri ısrarla her seferinde geri çevirmiş.

Apple’ın pek bilinmeyen üçüncü ortağı Ronald Gerald Wayne ’in isabetsiz kararları maalesef bununla da bitmiyor. Efsanevi şirketin ilk kuruluş sözleşmesini tasarlayıp yazan kişi olmasıyla da aslında dünya ekonomisinde önemli bir yer tutmuş bir kişi olan Wayne, kuruluş sözleşmesini 1990’larda bir kolleksiyonere birkaç bin dolar karşılığında satmış! Şimdi hazır olun, Wayne’in birkaç bin dolara elinden çıkardığı 3 sayfalık tarihi sözleşme, geçtiğimiz günlerde Sotheby's Müzayede Evi'nde yapılan bir açık artırmadan tam 1,594,500 Dolara satıldı! İşte Wayne’e bir pişmanlık daha!

Tüm bu olan bitene rağmen, kararlarının arkasında duran ve doğruluğunu sonuna kadar savunan Ronald Gerald Wayne şu an 77 yaşında,  eski para ve pul alıp satıyor. Herhangi bir pişmanlığı olmadığını her fırsatta belirtse de Apple’ın talihsiz üçüncü ortağı Ronald Gerald Wayne ‘in halen pul ve eski para alım-satımı yaptığı dükkanının logosu aslında bir hayli anlamlı. Şirketin logosu elma ağacının altında kafasına elma düşmesini bekleyen Newton! 


Yani demek ki mesele, elmanın düşüp düşmemesi değil, esas mesele elma düşerken kimin ağacın altında  olduğu..